مطالعات ایران
ایران کجاست و ایرانی کیست ؟مطالعات ایران
ایران کجاست و ایرانی کیست ؟تقسیم بندی انواع موسیقی در ایران
یکی ازمشکلات
موسیقی امروز ما عدم وجود تقسیم ، تعریف و دسته بندیهای موسیقی است . به
طور کلی موسیقی ایران از دیدگاه برخی از موسیقدانهای ایرانی به دو نوع
تقسیم می شود: یکی موسیقی عامیانه که شامل موسیقی ردیف دستگاهی ، موسیقی
نواحی مختلف ایران و موسیقی مذهبی و آیینی است ، و دوم موسیقی هنری که شامل
موسیقی کلاسیک بین المللی و موسیقی ملی است .
اما این نگاه ، نظر موسیقی شناسان قرن نوزدهم اروپاست که موسیقی را به دو دسته تقسیم می کرده اند: موسیقی عامیانه شفاهی که بیشتر از شرق به اروپا رفته است، که آن موسیقی پس از قرن ۱۴و ۱۵مکتوب شد و در قرن ۱۶یعنی دوره رنسانس ، باخ آن را به موسیقی هنری تبدیل کرد و نوع دوم موسیقی ، موسیقی هنری است . به دلیل این تقسیم بندی ، غرب موسیقی فرهنگهای دیگر را به دلیل شفاهی بودن هارمونی نداشتن و ... عامیانه تلقی می کند و هنری نمی داند . در حالی که از نظر علم اتنوموزیکولوژی این نظر قابل قبول نیست . زیرا موسیقی بسیاری از نقاط مختلف ایران ویژگیهای زیبا و هنری دارد که کاملاً بر همه روشن است.
اگر چه امروزه نیز برخی معتقدند موسیقی «ردیف» ابتدایی و عامیانه است، اما با مطالعه می توان اثبات کرد که این موسیقی علمی، با شکوه ، با معنا و هنری است و جایگاه خاصی در بین موسیقی فرهنگهای مختلف دارد. در یک بررسی می توان متوجه شد که در ایران علم نظری موسیقی ما از زمان فارابی و ابن سینا وجود داشته است. موسیقی ما بعد از اسلام به موسیقی مقامی تبدیل شد و در اوایل دوره قاجار با تغییاتی به موسیقی ردیف تبدیل گشت. این بدین معناست که ما دوره های مختلف ، سبکها و انواع مختلف موسیقی نیز در کشورمان داشته ایم .
به طورکلی دیدگاه گذشته غرب در مورد تقسیم موسیقی شرق صادق نیست . زیرا فرهنگ شرقی دو یا چند نوع موسیقی خاص خود را دارد که نوع جدی و هنری آن کاملاً با فرهنگ موسیقی هنری کلاسیک غربی یا بین المللی متفاوت است . بنابراین بهتر است با توجه به روشهای علمی ، تجربی و مشاهده فرهنگهای شرقی موجود ، به بررسی و تحقیق پرداخت و انواع موسیقی ایران را پس از شناخت، تقسیم بندی و حتی الامکان تعریف ، توصیفق و مقایسه کرد.
الف : موسیقی ایرانی می تواند از لحاظ مختلف تقسیم شود:
▪ از لحاظ جغرافیایی : موسیقی نقاط مختلف ایران .
▪ از لحاظ تاریخی : دوره های مختلف موسیقی
▪ از لحاظ ارزشی : بد و خوب بودن موسیقی ، در هر مکان و هر دوره ای
▪ از لحاظ فلسفی : تقسیم موسیقی آن طور که هست ، هنری و عامه پسند .
▪ از لحاظ علمی : شامل علم نظری و علم عملی موسیقی .
▪ از لحاظ کاربردی : کاربردهای متفاوت موسیقی مثل موسیقی فیلم ، کودک و ...
▪ از لحاظ آموزشی : انواع روشهای آموزش موسیقی .
۱- تقسیم بندی موسیقی از لحاظ جغرافیایی :
موسیقی در دنیا می تواند به طور کلی به موسیقی اروپا ، آفریقا، اقیانوسیه ، آسیا و آمریکا (شمالی ، جنوبی) تقسیم شود . موسیقی آسیا نیز به نوبه خود می تواند به موسیقی خاور دور ، خاور میانه و آسیای مرکزی تقسیم شود. در مکتبهای قدیم ، موسیقی خاورمیانه ۴کانون بزرگ موسیقی داشته است : مصر ، لبنان ، عراق و ایران . موسیقی ایران نیز به موسیقی نواحی مختلف مانند لرستان ، سیستان و بلوچستان ، خراسان ، مازندران ، گیلان و ... تقسیم می شود که هر کدام قابل تقسیم به مناطق کوچکتر هستند. به طور مثال موسیقی خراسان به موسیقی شمال خراسان ، موسیقی تربت جام و ... تقسیم می شود.
۲- تقسیم بندی موسیقی از لحاظ تاریخی :
▪ موسیقی قبل از اسلام : آن طور که در مقاله های پژوهشسی و کتابها مشاهده می شود ، موسیقی ایران قبل از اسلام شامل ۷خسروانی ، ۳۰لحن و ۳۶۰دستان بوده است .
▪ موسیقی بعد از اسلام : به نظر می رسد خسروانی ها در دوره بعد از اسلام تغییر نام میدهند و به موسیقی مقامی تبدیل می شوند. ۱۲مقام مشهور ۶اواز ، ۲۴شعبه و تعدادی دستان در دوره بعد از اسلام موجود بوده اند .
▪ موسیق معاصر : از اوایل قاجار (که تاریخ دقیق مشخصی ندارد) موسیقی مقامی به موسیقی ردیف تبدیل می شود که شامل ۷دستگاه و ۵آواز است . مجموع آنها همان ۱۲، یعنی ۱۲مقام گذشته است . موسیقی ردیف در واقع همان مقامهای جهان اسلام است که امروزه نیز همچنان مورد استفاده اند.
در دوره های مختلف تاریخی می توان به سبکهای مختف نیز از لحاظ تقسیم بندی موسیقی پرداخت . اما بدیهی است که در شرق ، همچنین ایران ، سبکها همانند سبکهای موسیقی غرب شکل نمی گیرد چون تفکر شرق همانند غرب نیست . شرق آنچنان به دنبال تغییر و تحول و دگرگونی نیست ، بلکه انگار می خواهد یک سبک موسیقی را به کمال برساند و این کمال را نیز اول در خود شخص هنرمند و موسیقیدان جستجو می کند.
۳- تقسیم بندی موسیقی از لحاظ ارزشی :
در زندگی روزمره و در صحبتهایی که با هم می کنیم ، بیشتر با خوب و بد سر و کار داریم و خوبی و بدی بخش مهمی از زندگی ما را گرفته اند . اما این خوب و بدها عقلی یا منطقی به نظر نمی رسند ، بلکه فقط احساسها و هیجانهای شخصی است و متاسفانه اغلب غرض آلود هم هست . اگر موضوع بخواهد راه درست علمی خود را بیابد نیازمند دانستن مسائل دیگری است ، از جمله :
▪ از لحاظ منطق : به حق و باطل و درست و نادرست می پردازد . متدلوژی و روش کار و تحقیق امروز ما غربی است اما گذشتگان ما همانند فارابی ، ابن سینا ، مراغه ای و ... علم منطق می دانستند و مسائل را از طریق آن اثبات می کردند و به حق و باطل آن می رسیدند کسی که بخواهد اینگونه حق و باطل را بگوید ، باید علم حکمت بداند و به عنوان حکیم خوبی و بدی چیزی را بیان کند .
▪ از لحاظ احلاق : به خیر و شر و پسندیده و ناپسند می پردازد و برای ما شرقی ها اهمیت زیادی دارد . تمام ادبیات ما هنرش را صرف پند دادن کرده است تا اخلاقمان را پسندیده کنیم . موسیقی ما نیز با مهر با ما سخن می گوید که آزادیمان را به دست آوریم ، از دنیا توقع نداشته باشیم و ...
▪ از لحاظ زیباشناسی : به زشت و زیبا و ملایم و ناملایم می پردازد زیباشناسی علم است نه سلیقه شخصی. ابتدا باید زیبایی را تعریف کرد و سپس امری مانند موسیقی را زیبا یا نازیبا دانست .
امروز ما از لحاظ تقسیم بندی ارزشی نیازمندحکیم در زمینه موسیقی هستیم تا بتوانیم ارزشهای موسیقایی را پیدا کنیم ، افرادی ماننداستادان قدیم که با وجود اینکه در مورد یک موسیقی فقط خوب یا بد می گفتند ، اما نوع بیانشان آگاهانه و حکیمانه بود. حکمت طبق آنچه در کتب قدیم ، آمده است پیامبری است، حق و باطل را تشخیص می دهد و وسوسه و الهام را از هم جدا می کند.
4- تقسیم بندی موسیقی از نظر فلسفی:
● موضوع فلسفه ، هستی است نه خوبی و بدی . اگر از این دید موسیقی را تقسیم کنیم به دو نوع موسیقی می رسیم:
▪ موسیقی هنری (عالمانه ، جدی ، اندیشمندانه ، حکیمانه ): موسیقی که در تعریف خود تعادل ، تکرار ، برجستگی ، و ... یعنی خواص یک موسیقی هنری را دارد.
▪ موسیقی عامه پسند (تفننی، مردم پسند) : همانند یک موسیقی بازاری است که برای جلب مشتری و گیشه اجرا می شود.
از آنجا که روح ارزشی ما شرقی ها قوی است ، هر چیز را ارزشی می کنیم ، اما این تقسیم بندی را نباید ارزشی تلقی کرد. هر موسیقی جدی حتماً خوب نیست و هر موسیقی پاپ بد نیست . موسیقی دستگاهی یک موسیقی هنری و عالمانه است . اما تمام موسیقی هایی که در این سنت اجرا می شوند هنری نیستند ، هنری بودن آن به شرط آن است که بیان اندیشه ای در آن باشد. بنابراین نوع اجرا مهم است نه نوع موسیقی . به طور مثال غزل به خودی خود عارفانه نیست ، حافظ آن را عارفانه می کند، ولی ممکن است کسی غزلی مبتذل بگوید.
موسیقی عامه پسند نمی تواند هنری باشد و باید عواملی را در خود تغییر دهد تا موسیقی هنری شود. اما موسیقی هنری تغییر پذیر است به طوریکه می تواند به صورت عامه پسند اجرا شود. اگر کسی شور را عالمانه اجرا کند موسیقی جدی اجرا کرده است . به هر جهت ، هر موسیقی که بتواند در دل ما مهر، امید، کوشندگی و حرکت ایجاد کند، می تواند موسیقی خوبی باشد و اگر این کار را نکند، خوب نیست .
5 - تقسیم بندی موسیقی از لحاظ علمی :
▪ علم نظری موسیقی : به تعریف و موضوع موسیقی ، صوت و نغمه ، فواصل ، ملایمتها، وزن ، مقامها، دستگاهها و آوازها و ... می پردازد.
▪ علم عملی موسیقی : این بخش بسیار مهم است و ما نیز در این مورد ، در فرهنگمان آداب زیبایی شناسی داریم . این بخش به نوازندگی ، آهنگسازی ، بدیهه سرایی ، آداب نوازندگی و یا خوانندگی و ... می پردازد که به صورت شفاهی ادامه پیدا می کند و می توان آن را مکتوب نیز کرد.
▪ تقسیم بندی موسیقی از لحاظ کاربردی :
▪ موسیقی برای : کودک ، جوان ، فیلم ، مذهبی و عرفانی ، درمان ، ورزش ، نظامی و ... البته برخی از این انواع را نمی توان کاملاً جدا کرد. به طور مثال کودکان در فرهنگ قدیم ما موسیقی خاصی ندارند . آنچه برای رستگاری لازم است در اختیار کودک هم می گذارند و آن را برای کودک ساده نمی کنند. موسیقی را باید از کودکی شنید تا در بزرگی درک کرد . این که گفته می شود موسیقی دستگاهی برای افراد مسن است ، اشتباه است . افراد مسن ما چون در کودکی و جوانی این موسیقی را شنیده اند، در بزرگی نیز از این نوع موسیقی لذت خواهد برد. برای موسیقی فیلم کودکان می توان اثری از موتسارت ، قطعه ای از چهار مضرابهای ردیف و ... گذاشت تا لذت ببرند . از اینکه آن را نفهمند و با آن ارتباط برقرار نکنند نباید ترسید . حتی تجربه نشان د اده است که کودکان به خوبی با موسیقی جدی و هنری رابطه برقرار می کنند.
در فیلم نیز باید موسیقی مناسب موضوع انتخاب کرد. مثلاً برای فیلمی از مسجد جامع اصفهان ، اثری از موتسارت یا حتی یک موسیقی محلی مناسب به نظر نمی رسد .
در موسیقی درمانی نیز پزشک نوع موسیقی لازم برای بیمار را تشخیص می دهد . گاهی برای یک بیمار موسیقی پاپ لازم است و گاهی کلاسیک یا ردیف و ... این موسیقی ها همان موسیقی های نقاط مختلف دنیا هستند که در درمان نیز به کار می روند.
● تقسیم بندی موسیقی از لحاظ آموزشی :
▪ از لحاظ شیوه آموزش : شفاهی – مکتوب (قدیم – جدید)
آموزش موسیقی در فرهنگ ما شفاهی است . در حدود ۸۰سال پیش روش مکتوب به دلیل رابطه با غرب رایج شد که استاد وزیری و استاد صبا پایه گذار این شیوه اند . شیوه شفاهی برای موسیقی دستگاهی ، موسیقی نواحی ایران و ... مناسب است . شیوه های شفاهی حتی در جهان نیز در حال گسترش اند . برای مثال برخی از موسیقیدانهای غربی پیشنهاد آموزش شفاهی موسیقی کلاسیک در یک سال اول آموزش را داده اند . شیوه های مختلف آموزشی هر کدام جایگاه خاص خود را دارند و هیج کدام نباید به طور مطلق رد شوند.
▪ از لحاظ حوزه های آموزشی : ردیف – نواحی (آموزش در مناطق خود) – کلاسیک
▪ از لحاظ دوره های آموزشی :
▪ دوره مقدماتی : دوره ای که شاگردان دست گرفتن ساز ، مضراب، کوک کردن و ... را یاد می گیرند . این دوره شبیه دبستان و دوره آموختن خواندن و نوشتن است .
▪ دوره متوسط : در این دوره شاگرد به فراگیری یک دوره مقامها یا دستگاهها و آوازها می پردازد.
▪ دوره عالی : در این دوره به کیفیتها و حالتها پرداخته می شود و یا تکمیل دوره های قبل است . در اینجا از لحاظ نحوه تفکر: قدیم (سنتی) – جدید (غربی )
برای آموزش هنرهای سنتی ، به تفکر سنتی نیاز است . امروزه تفکرها جدید شده است و استاد و شاگرد رابطه زیادی ندراند. در قدیم شاگرد اطاعت کننده استاد بوده و با عشق و مهر از استاد پیروی می کرده است . امروزه با شیوه های جدید مراحل عالی ردیف را نمی توان گذاند . شاگردان برای دوره های عالی مربی ندارند و خودشان زیبا شناختی را تجربه می کنند . ممکن است در این راه درست بروند ولی اکثراً بیراهه می روند و شیرین نواز می شوند.
ب – طبقه بندی موسیقی کنونی ایران :
۱- موسیقی نواحی مختلف ایران (مقامی و آیینی ) :
برخی از موسیقی های نواحی ایران ، هنری و برخی عامه پسند و حتی مبتذل نیز هستند.
۱-موسیقی دستگاهی (سنتی)
۳- موسیقی کلاسیک (بین المللی)
۴- موسیقی ترکیبی (ملی):
این موسیقی را استاد وزیری پایه گذاری کرده است . در انتخاب گامها، ارکستراسیون ، تئوری ، سازشناسی و ... از موسیقی غرب استفاده می شود اما آهنگها حال و هوای ایرانی دارند و با سازهای ایرانی و سازهای اروپایی مدرن اجرا می شوند. در این ترکیبها امکان دارد موسیقی عامه پسند به وجود بیاید که امروزه نیز بیشتر موسیقی های ترکیبی از این نوعند.
۵- موسیقی پاپ (مردمی) :
در تقسیم بندی فلسفی، این موسیقی جزء موسیقی عامه پسند است. رایج شدن موسیقی پاپ در ایران باعث توجه بیشتر به موسیقی نواحی و دستگاهی (جدی) شده است ، اما انواع موسیقی ترکیبی که خود نیز اغلب عامه پسند هستند، بعد از رایج شدن موسیقی پاپ ، طرفداران کمتری پیدان کرده اند . وقتی یک موسیقی مد باشد، با آمدن موسیقی عامه پسند جدیدتر، پسندها از روی مد تغییر می کند و تیراژ موسیقی قبلی کمتر می شود. به نظر نگارنده اگر هر نوع موسیقی کار خود را انجام دهد و موسیقی سالم (غیر مبتذل) در هر نوعی ارایه شود، کارهای جدی تر جایگاه بهتری پیدا می کنند و بیشتر درک و حفظ می شوند.
۶- موسیقی مذهبی :
نوحه ها ، تغزیه ، روضه و ... بسیاری از موسیقی های مذهبی گرایشهای عامه پسند دارند و برخی جدی اند . از نظر ارزشی نیز برخی از این نوع موسیقی ها ، زیبا نیستند.
و از طرفی تقسیمهای انجام شده را گاهی نمی توان کاملاً از هم جدا کرد . مثلاً بخشی از موسیقی نواحی مختلف ایران مذهبی هستند و موسیقی دستگاهی نیز گاهی حالتی دعا گونه و مذهبی دارد.
اما این نگاه ، نظر موسیقی شناسان قرن نوزدهم اروپاست که موسیقی را به دو دسته تقسیم می کرده اند: موسیقی عامیانه شفاهی که بیشتر از شرق به اروپا رفته است، که آن موسیقی پس از قرن ۱۴و ۱۵مکتوب شد و در قرن ۱۶یعنی دوره رنسانس ، باخ آن را به موسیقی هنری تبدیل کرد و نوع دوم موسیقی ، موسیقی هنری است . به دلیل این تقسیم بندی ، غرب موسیقی فرهنگهای دیگر را به دلیل شفاهی بودن هارمونی نداشتن و ... عامیانه تلقی می کند و هنری نمی داند . در حالی که از نظر علم اتنوموزیکولوژی این نظر قابل قبول نیست . زیرا موسیقی بسیاری از نقاط مختلف ایران ویژگیهای زیبا و هنری دارد که کاملاً بر همه روشن است.
اگر چه امروزه نیز برخی معتقدند موسیقی «ردیف» ابتدایی و عامیانه است، اما با مطالعه می توان اثبات کرد که این موسیقی علمی، با شکوه ، با معنا و هنری است و جایگاه خاصی در بین موسیقی فرهنگهای مختلف دارد. در یک بررسی می توان متوجه شد که در ایران علم نظری موسیقی ما از زمان فارابی و ابن سینا وجود داشته است. موسیقی ما بعد از اسلام به موسیقی مقامی تبدیل شد و در اوایل دوره قاجار با تغییاتی به موسیقی ردیف تبدیل گشت. این بدین معناست که ما دوره های مختلف ، سبکها و انواع مختلف موسیقی نیز در کشورمان داشته ایم .
به طورکلی دیدگاه گذشته غرب در مورد تقسیم موسیقی شرق صادق نیست . زیرا فرهنگ شرقی دو یا چند نوع موسیقی خاص خود را دارد که نوع جدی و هنری آن کاملاً با فرهنگ موسیقی هنری کلاسیک غربی یا بین المللی متفاوت است . بنابراین بهتر است با توجه به روشهای علمی ، تجربی و مشاهده فرهنگهای شرقی موجود ، به بررسی و تحقیق پرداخت و انواع موسیقی ایران را پس از شناخت، تقسیم بندی و حتی الامکان تعریف ، توصیفق و مقایسه کرد.
الف : موسیقی ایرانی می تواند از لحاظ مختلف تقسیم شود:
▪ از لحاظ جغرافیایی : موسیقی نقاط مختلف ایران .
▪ از لحاظ تاریخی : دوره های مختلف موسیقی
▪ از لحاظ ارزشی : بد و خوب بودن موسیقی ، در هر مکان و هر دوره ای
▪ از لحاظ فلسفی : تقسیم موسیقی آن طور که هست ، هنری و عامه پسند .
▪ از لحاظ علمی : شامل علم نظری و علم عملی موسیقی .
▪ از لحاظ کاربردی : کاربردهای متفاوت موسیقی مثل موسیقی فیلم ، کودک و ...
▪ از لحاظ آموزشی : انواع روشهای آموزش موسیقی .
۱- تقسیم بندی موسیقی از لحاظ جغرافیایی :
موسیقی در دنیا می تواند به طور کلی به موسیقی اروپا ، آفریقا، اقیانوسیه ، آسیا و آمریکا (شمالی ، جنوبی) تقسیم شود . موسیقی آسیا نیز به نوبه خود می تواند به موسیقی خاور دور ، خاور میانه و آسیای مرکزی تقسیم شود. در مکتبهای قدیم ، موسیقی خاورمیانه ۴کانون بزرگ موسیقی داشته است : مصر ، لبنان ، عراق و ایران . موسیقی ایران نیز به موسیقی نواحی مختلف مانند لرستان ، سیستان و بلوچستان ، خراسان ، مازندران ، گیلان و ... تقسیم می شود که هر کدام قابل تقسیم به مناطق کوچکتر هستند. به طور مثال موسیقی خراسان به موسیقی شمال خراسان ، موسیقی تربت جام و ... تقسیم می شود.
۲- تقسیم بندی موسیقی از لحاظ تاریخی :
▪ موسیقی قبل از اسلام : آن طور که در مقاله های پژوهشسی و کتابها مشاهده می شود ، موسیقی ایران قبل از اسلام شامل ۷خسروانی ، ۳۰لحن و ۳۶۰دستان بوده است .
▪ موسیقی بعد از اسلام : به نظر می رسد خسروانی ها در دوره بعد از اسلام تغییر نام میدهند و به موسیقی مقامی تبدیل می شوند. ۱۲مقام مشهور ۶اواز ، ۲۴شعبه و تعدادی دستان در دوره بعد از اسلام موجود بوده اند .
▪ موسیق معاصر : از اوایل قاجار (که تاریخ دقیق مشخصی ندارد) موسیقی مقامی به موسیقی ردیف تبدیل می شود که شامل ۷دستگاه و ۵آواز است . مجموع آنها همان ۱۲، یعنی ۱۲مقام گذشته است . موسیقی ردیف در واقع همان مقامهای جهان اسلام است که امروزه نیز همچنان مورد استفاده اند.
در دوره های مختلف تاریخی می توان به سبکهای مختف نیز از لحاظ تقسیم بندی موسیقی پرداخت . اما بدیهی است که در شرق ، همچنین ایران ، سبکها همانند سبکهای موسیقی غرب شکل نمی گیرد چون تفکر شرق همانند غرب نیست . شرق آنچنان به دنبال تغییر و تحول و دگرگونی نیست ، بلکه انگار می خواهد یک سبک موسیقی را به کمال برساند و این کمال را نیز اول در خود شخص هنرمند و موسیقیدان جستجو می کند.
۳- تقسیم بندی موسیقی از لحاظ ارزشی :
در زندگی روزمره و در صحبتهایی که با هم می کنیم ، بیشتر با خوب و بد سر و کار داریم و خوبی و بدی بخش مهمی از زندگی ما را گرفته اند . اما این خوب و بدها عقلی یا منطقی به نظر نمی رسند ، بلکه فقط احساسها و هیجانهای شخصی است و متاسفانه اغلب غرض آلود هم هست . اگر موضوع بخواهد راه درست علمی خود را بیابد نیازمند دانستن مسائل دیگری است ، از جمله :
▪ از لحاظ منطق : به حق و باطل و درست و نادرست می پردازد . متدلوژی و روش کار و تحقیق امروز ما غربی است اما گذشتگان ما همانند فارابی ، ابن سینا ، مراغه ای و ... علم منطق می دانستند و مسائل را از طریق آن اثبات می کردند و به حق و باطل آن می رسیدند کسی که بخواهد اینگونه حق و باطل را بگوید ، باید علم حکمت بداند و به عنوان حکیم خوبی و بدی چیزی را بیان کند .
▪ از لحاظ احلاق : به خیر و شر و پسندیده و ناپسند می پردازد و برای ما شرقی ها اهمیت زیادی دارد . تمام ادبیات ما هنرش را صرف پند دادن کرده است تا اخلاقمان را پسندیده کنیم . موسیقی ما نیز با مهر با ما سخن می گوید که آزادیمان را به دست آوریم ، از دنیا توقع نداشته باشیم و ...
▪ از لحاظ زیباشناسی : به زشت و زیبا و ملایم و ناملایم می پردازد زیباشناسی علم است نه سلیقه شخصی. ابتدا باید زیبایی را تعریف کرد و سپس امری مانند موسیقی را زیبا یا نازیبا دانست .
امروز ما از لحاظ تقسیم بندی ارزشی نیازمندحکیم در زمینه موسیقی هستیم تا بتوانیم ارزشهای موسیقایی را پیدا کنیم ، افرادی ماننداستادان قدیم که با وجود اینکه در مورد یک موسیقی فقط خوب یا بد می گفتند ، اما نوع بیانشان آگاهانه و حکیمانه بود. حکمت طبق آنچه در کتب قدیم ، آمده است پیامبری است، حق و باطل را تشخیص می دهد و وسوسه و الهام را از هم جدا می کند.
4- تقسیم بندی موسیقی از نظر فلسفی:
● موضوع فلسفه ، هستی است نه خوبی و بدی . اگر از این دید موسیقی را تقسیم کنیم به دو نوع موسیقی می رسیم:
▪ موسیقی هنری (عالمانه ، جدی ، اندیشمندانه ، حکیمانه ): موسیقی که در تعریف خود تعادل ، تکرار ، برجستگی ، و ... یعنی خواص یک موسیقی هنری را دارد.
▪ موسیقی عامه پسند (تفننی، مردم پسند) : همانند یک موسیقی بازاری است که برای جلب مشتری و گیشه اجرا می شود.
از آنجا که روح ارزشی ما شرقی ها قوی است ، هر چیز را ارزشی می کنیم ، اما این تقسیم بندی را نباید ارزشی تلقی کرد. هر موسیقی جدی حتماً خوب نیست و هر موسیقی پاپ بد نیست . موسیقی دستگاهی یک موسیقی هنری و عالمانه است . اما تمام موسیقی هایی که در این سنت اجرا می شوند هنری نیستند ، هنری بودن آن به شرط آن است که بیان اندیشه ای در آن باشد. بنابراین نوع اجرا مهم است نه نوع موسیقی . به طور مثال غزل به خودی خود عارفانه نیست ، حافظ آن را عارفانه می کند، ولی ممکن است کسی غزلی مبتذل بگوید.
موسیقی عامه پسند نمی تواند هنری باشد و باید عواملی را در خود تغییر دهد تا موسیقی هنری شود. اما موسیقی هنری تغییر پذیر است به طوریکه می تواند به صورت عامه پسند اجرا شود. اگر کسی شور را عالمانه اجرا کند موسیقی جدی اجرا کرده است . به هر جهت ، هر موسیقی که بتواند در دل ما مهر، امید، کوشندگی و حرکت ایجاد کند، می تواند موسیقی خوبی باشد و اگر این کار را نکند، خوب نیست .
5 - تقسیم بندی موسیقی از لحاظ علمی :
▪ علم نظری موسیقی : به تعریف و موضوع موسیقی ، صوت و نغمه ، فواصل ، ملایمتها، وزن ، مقامها، دستگاهها و آوازها و ... می پردازد.
▪ علم عملی موسیقی : این بخش بسیار مهم است و ما نیز در این مورد ، در فرهنگمان آداب زیبایی شناسی داریم . این بخش به نوازندگی ، آهنگسازی ، بدیهه سرایی ، آداب نوازندگی و یا خوانندگی و ... می پردازد که به صورت شفاهی ادامه پیدا می کند و می توان آن را مکتوب نیز کرد.
▪ تقسیم بندی موسیقی از لحاظ کاربردی :
▪ موسیقی برای : کودک ، جوان ، فیلم ، مذهبی و عرفانی ، درمان ، ورزش ، نظامی و ... البته برخی از این انواع را نمی توان کاملاً جدا کرد. به طور مثال کودکان در فرهنگ قدیم ما موسیقی خاصی ندارند . آنچه برای رستگاری لازم است در اختیار کودک هم می گذارند و آن را برای کودک ساده نمی کنند. موسیقی را باید از کودکی شنید تا در بزرگی درک کرد . این که گفته می شود موسیقی دستگاهی برای افراد مسن است ، اشتباه است . افراد مسن ما چون در کودکی و جوانی این موسیقی را شنیده اند، در بزرگی نیز از این نوع موسیقی لذت خواهد برد. برای موسیقی فیلم کودکان می توان اثری از موتسارت ، قطعه ای از چهار مضرابهای ردیف و ... گذاشت تا لذت ببرند . از اینکه آن را نفهمند و با آن ارتباط برقرار نکنند نباید ترسید . حتی تجربه نشان د اده است که کودکان به خوبی با موسیقی جدی و هنری رابطه برقرار می کنند.
در فیلم نیز باید موسیقی مناسب موضوع انتخاب کرد. مثلاً برای فیلمی از مسجد جامع اصفهان ، اثری از موتسارت یا حتی یک موسیقی محلی مناسب به نظر نمی رسد .
در موسیقی درمانی نیز پزشک نوع موسیقی لازم برای بیمار را تشخیص می دهد . گاهی برای یک بیمار موسیقی پاپ لازم است و گاهی کلاسیک یا ردیف و ... این موسیقی ها همان موسیقی های نقاط مختلف دنیا هستند که در درمان نیز به کار می روند.
● تقسیم بندی موسیقی از لحاظ آموزشی :
▪ از لحاظ شیوه آموزش : شفاهی – مکتوب (قدیم – جدید)
آموزش موسیقی در فرهنگ ما شفاهی است . در حدود ۸۰سال پیش روش مکتوب به دلیل رابطه با غرب رایج شد که استاد وزیری و استاد صبا پایه گذار این شیوه اند . شیوه شفاهی برای موسیقی دستگاهی ، موسیقی نواحی ایران و ... مناسب است . شیوه های شفاهی حتی در جهان نیز در حال گسترش اند . برای مثال برخی از موسیقیدانهای غربی پیشنهاد آموزش شفاهی موسیقی کلاسیک در یک سال اول آموزش را داده اند . شیوه های مختلف آموزشی هر کدام جایگاه خاص خود را دارند و هیج کدام نباید به طور مطلق رد شوند.
▪ از لحاظ حوزه های آموزشی : ردیف – نواحی (آموزش در مناطق خود) – کلاسیک
▪ از لحاظ دوره های آموزشی :
▪ دوره مقدماتی : دوره ای که شاگردان دست گرفتن ساز ، مضراب، کوک کردن و ... را یاد می گیرند . این دوره شبیه دبستان و دوره آموختن خواندن و نوشتن است .
▪ دوره متوسط : در این دوره شاگرد به فراگیری یک دوره مقامها یا دستگاهها و آوازها می پردازد.
▪ دوره عالی : در این دوره به کیفیتها و حالتها پرداخته می شود و یا تکمیل دوره های قبل است . در اینجا از لحاظ نحوه تفکر: قدیم (سنتی) – جدید (غربی )
برای آموزش هنرهای سنتی ، به تفکر سنتی نیاز است . امروزه تفکرها جدید شده است و استاد و شاگرد رابطه زیادی ندراند. در قدیم شاگرد اطاعت کننده استاد بوده و با عشق و مهر از استاد پیروی می کرده است . امروزه با شیوه های جدید مراحل عالی ردیف را نمی توان گذاند . شاگردان برای دوره های عالی مربی ندارند و خودشان زیبا شناختی را تجربه می کنند . ممکن است در این راه درست بروند ولی اکثراً بیراهه می روند و شیرین نواز می شوند.
ب – طبقه بندی موسیقی کنونی ایران :
۱- موسیقی نواحی مختلف ایران (مقامی و آیینی ) :
برخی از موسیقی های نواحی ایران ، هنری و برخی عامه پسند و حتی مبتذل نیز هستند.
۱-موسیقی دستگاهی (سنتی)
۳- موسیقی کلاسیک (بین المللی)
۴- موسیقی ترکیبی (ملی):
این موسیقی را استاد وزیری پایه گذاری کرده است . در انتخاب گامها، ارکستراسیون ، تئوری ، سازشناسی و ... از موسیقی غرب استفاده می شود اما آهنگها حال و هوای ایرانی دارند و با سازهای ایرانی و سازهای اروپایی مدرن اجرا می شوند. در این ترکیبها امکان دارد موسیقی عامه پسند به وجود بیاید که امروزه نیز بیشتر موسیقی های ترکیبی از این نوعند.
۵- موسیقی پاپ (مردمی) :
در تقسیم بندی فلسفی، این موسیقی جزء موسیقی عامه پسند است. رایج شدن موسیقی پاپ در ایران باعث توجه بیشتر به موسیقی نواحی و دستگاهی (جدی) شده است ، اما انواع موسیقی ترکیبی که خود نیز اغلب عامه پسند هستند، بعد از رایج شدن موسیقی پاپ ، طرفداران کمتری پیدان کرده اند . وقتی یک موسیقی مد باشد، با آمدن موسیقی عامه پسند جدیدتر، پسندها از روی مد تغییر می کند و تیراژ موسیقی قبلی کمتر می شود. به نظر نگارنده اگر هر نوع موسیقی کار خود را انجام دهد و موسیقی سالم (غیر مبتذل) در هر نوعی ارایه شود، کارهای جدی تر جایگاه بهتری پیدا می کنند و بیشتر درک و حفظ می شوند.
۶- موسیقی مذهبی :
نوحه ها ، تغزیه ، روضه و ... بسیاری از موسیقی های مذهبی گرایشهای عامه پسند دارند و برخی جدی اند . از نظر ارزشی نیز برخی از این نوع موسیقی ها ، زیبا نیستند.
و از طرفی تقسیمهای انجام شده را گاهی نمی توان کاملاً از هم جدا کرد . مثلاً بخشی از موسیقی نواحی مختلف ایران مذهبی هستند و موسیقی دستگاهی نیز گاهی حالتی دعا گونه و مذهبی دارد.
منبع: www.persianpersia.com/artandculture - سایت خانه موسیقی
ترین‌های گردشگری ایران
همیشه «ترین‌ها» جذابیت داشته است.
همین ترین‌ها یکی از دلایل مهم سفر برای جهانگردان و گردشگران بوده است.
این ویژگی به اندازه‌ای جذابیت دارد که بسیاری در حال ساخت آنها هستند. به
عنوان مثال برجی در گوشه‌ای از دنیا ساخته می‌شود که فقط بلندترین برج جهان
باشد و نامش را در میان برج‌ها معروف کند تا مقصد جهانگردان باشد.
ایران اما محل خیلی از ترین‌هاست و بسیاری آن را نمی‌دانند. در این فهرست بیش از 10 عنوان از ترین‌ها در ایران وجود داشت، بنابراین برخی از آنها را خارج از مطلب اصلی آوردیم. خواندنشان خالی از لطف نیست.
عظیم‌ترین‌بنای سنگی‌جهان
ساخت تخت جمشید یا آن‌طور که در کتیبه‌ها ثبت شده شهر مردمان پارسی، در 55 کیلومتری شمال‌شرق شیراز و مقابل جلگه مرودشت در سال 518 قبل از میلاد به دستور داریوش اول آغاز شد و جمعا حدود 120 سال به طول انجامید. این مجموعه عظیم با مساحت 135 هزار مترمربع، بزرگ‌ترین مجموعه باشکوه هخامنشی است که همه از سنگ ساخته‌شده.
ایران اما محل خیلی از ترین‌هاست و بسیاری آن را نمی‌دانند. در این فهرست بیش از 10 عنوان از ترین‌ها در ایران وجود داشت، بنابراین برخی از آنها را خارج از مطلب اصلی آوردیم. خواندنشان خالی از لطف نیست.
عظیم‌ترین‌بنای سنگی‌جهان
ساخت تخت جمشید یا آن‌طور که در کتیبه‌ها ثبت شده شهر مردمان پارسی، در 55 کیلومتری شمال‌شرق شیراز و مقابل جلگه مرودشت در سال 518 قبل از میلاد به دستور داریوش اول آغاز شد و جمعا حدود 120 سال به طول انجامید. این مجموعه عظیم با مساحت 135 هزار مترمربع، بزرگ‌ترین مجموعه باشکوه هخامنشی است که همه از سنگ ساخته‌شده.
جالب است بدانید میان سنگ‌ها هیچ‌گونه ملاتی استفاده نشده و سنگ‌ها به یکدیگر چفت شده‌اند. البته در برخی موارد بست‌های آهنی معروف به دم چلچله‌ای مورد استفاده قرار گرفته است. مجموعه تخت جمشید شامل هفت کاخ (تالار)، نقوش برجسته، پلکان‌ها، ستون‌ها و دو آرامگاه سنگی است.
گرم‌ترین نقطه‌کره‌زمین
بیابان لوت در 80 کیلومتری شمال شهداد ، تپه‌ای مملو از گدازه‌های آتشفشانی با مساحتی معادل 480 کیلومتر مربع که گندم بریان می‌خوانندش و گاه نیز ریگ سوخته، گرم‌ترین نقطه کره زمین است با دمایی معادل 67 درجه سانتی‌گراد در سایه! در گندم بریان در فضایی با طول 200 کیلومتر و عرض 150 کیلومتر هیچ نوع زندگی جریان ندارد و شرایط به گونه‌ای است که علاوه بر گیاهان و حیوانات، حتی باکتری‌ها نیز توان زنده ماندن ندارند. در نتیجه اجساد تجزیه نشده و فقط بر اثر تابش خورشید خشک می‌شوند.
بیابان لوت در 80 کیلومتری شمال شهداد ، تپه‌ای مملو از گدازه‌های آتشفشانی با مساحتی معادل 480 کیلومتر مربع که گندم بریان می‌خوانندش و گاه نیز ریگ سوخته، گرم‌ترین نقطه کره زمین است با دمایی معادل 67 درجه سانتی‌گراد در سایه! در گندم بریان در فضایی با طول 200 کیلومتر و عرض 150 کیلومتر هیچ نوع زندگی جریان ندارد و شرایط به گونه‌ای است که علاوه بر گیاهان و حیوانات، حتی باکتری‌ها نیز توان زنده ماندن ندارند. در نتیجه اجساد تجزیه نشده و فقط بر اثر تابش خورشید خشک می‌شوند.
تا پیش از کشف این منطقه توسط پروفسور کردوانی تصور می‌شد صحرای لیبی در شمال صحرای آفریقا با 57.7 درجه سانتی‌گراد گرم‌ترین نقطه کره زمین باشد؛ اما اکنون گندم بریان است. اگر قصد سفر به قطب گرمایی کره زمین را دارید، بین آبان تا فروردین بارسفر ببندید.
بلندترین برج آجری جهان
برج یا گنبدقابوس سال 375 خورشیدی به دستور قابوس بن وشمگیر از پادشاهان آل زیار در جرجان (گنبدکاووس فعلی) پایتخت این حکومت به دلیل آرامگاه وی ساخته شد.
برج یا گنبدقابوس سال 375 خورشیدی به دستور قابوس بن وشمگیر از پادشاهان آل زیار در جرجان (گنبدکاووس فعلی) پایتخت این حکومت به دلیل آرامگاه وی ساخته شد.
این بنا با آجرهای دنباله‌دار وملات و به شکل یک استوانه چندوجهی ساخته شده است که شامل پی و صفه بنا، سردابه، بدنه و گنبد مخروطی است. برج قابوس بر فراز تپه خاکی که حدود 15 متر از سطح زمین بلندتر است، قرار دارد. ارتفاع برج 55 متر است که با احتساب بلندی تپه، در مجموع 70 متر ارتفاع از سطح زمین دارد.
طولانی‌ترین غار نمکی جهان
غار نمکدان در جزیره قشم حدود 6580 متر طول دارد. تا پیش از کشف این غار، غار نمکی سدام در فلسطین با داشتن طولی معادل 5685 متر به عنوان طولانی‌ترین غار نمکی جهان قلمداد می‌شد. جریان آب نمک در کف غار، از چشم‌اندازهای دلپذیر آن است. رطوبت جزیره و نفوذ آب در غار، سبب فروچکیدن آب نمک اشباع‌شده بر بدنه قندیل‌ها می‌شود که شکل آنها را پیوسته دگرگون می‌کند.
غار نمکدان در جزیره قشم حدود 6580 متر طول دارد. تا پیش از کشف این غار، غار نمکی سدام در فلسطین با داشتن طولی معادل 5685 متر به عنوان طولانی‌ترین غار نمکی جهان قلمداد می‌شد. جریان آب نمک در کف غار، از چشم‌اندازهای دلپذیر آن است. رطوبت جزیره و نفوذ آب در غار، سبب فروچکیدن آب نمک اشباع‌شده بر بدنه قندیل‌ها می‌شود که شکل آنها را پیوسته دگرگون می‌کند.
غار نمکدان دارای یک دریاچه نمک به ژرفای یک متر در فاصله 160 متری دهانه ورودی است. از دل کوه نمکدان، یک جریان آب زیرزمینی همیشگی می‌جوشد که راه را به بیرون گشوده و پس از حل‌کردن نمک در راه خود، به شکل چشمه نمک در دامنه کوه نمایان می‌شود. این چشمه در گودال روبه‌روی خود، حوضچه‌ای طبیعی به رنگ سفید پدید می‌آورد.
بزرگ‌ترین بافت‌خشتی جهان
یزد یکی از مهم‌ترین شهرهای زنده و تاریخی کشور است که مجموعه‌ای کامل از بناهای دوره‌های مختلف زمانی شامل بازارهای قدیمی، مسجدها، باغ‌ها، عمارات، آتشکده‌ها و... را در خود جای داده است.
یزد یکی از مهم‌ترین شهرهای زنده و تاریخی کشور است که مجموعه‌ای کامل از بناهای دوره‌های مختلف زمانی شامل بازارهای قدیمی، مسجدها، باغ‌ها، عمارات، آتشکده‌ها و... را در خود جای داده است.
این شهر علاوه بر آن که بزرگ‌ترین بافت خشتی جهان است، با 743 هکتار عرصه و 5 هزار هکتار حریم، دستنخوردهترین بافت تاریخی کشور محسوب می‌شود.
بزرگ‌ترین جزیره غیرمستقل جهان
قشم، بزرگ‌ترین جزیره غیرمستقل دنیاست که در حساس‌ترین نقطه استراتژیک خلیج فارس و در دهانه تنگه هرمز واقع شده است. طول جزیره حدود 120 کیلومتر و عرض جزیره در نقاط مختلف متفاوت است. بیشترین عرض جزیره، مابین لافت و شیب دراز است. عرض متوسط جزیره را می‌توان معادل 14 کیلومتر در نظر گرفت. بخش وسیعی از کرانه‌های شمالی جزیره با جنگل دریایی حرا به وسعت 150کیلومتر مربع پوشیده شده است. جزیره قشم با مساحت 1491 کیلومتر مربع از 23 کشور دنیا وسیع‌تر است. به طور مثال قشم 2.5 برابر سنگاپور و بحرین و سان مارینو، 1.5 برابر هنگ‌کنگ، پنج برابر مالدیو و 70 برابر ماکائوست.
قشم، بزرگ‌ترین جزیره غیرمستقل دنیاست که در حساس‌ترین نقطه استراتژیک خلیج فارس و در دهانه تنگه هرمز واقع شده است. طول جزیره حدود 120 کیلومتر و عرض جزیره در نقاط مختلف متفاوت است. بیشترین عرض جزیره، مابین لافت و شیب دراز است. عرض متوسط جزیره را می‌توان معادل 14 کیلومتر در نظر گرفت. بخش وسیعی از کرانه‌های شمالی جزیره با جنگل دریایی حرا به وسعت 150کیلومتر مربع پوشیده شده است. جزیره قشم با مساحت 1491 کیلومتر مربع از 23 کشور دنیا وسیع‌تر است. به طور مثال قشم 2.5 برابر سنگاپور و بحرین و سان مارینو، 1.5 برابر هنگ‌کنگ، پنج برابر مالدیو و 70 برابر ماکائوست.
داغ‌ترین چشمه جهان
چشمه آبگرم قینرجه در جنوب مشگین شهر و در ارتفاع 1240 متری دامنه شمالی سبلان در مجاورت چهار چشمه معدنی دیگر قرار دارد. این چشمه با دمای 86 درجه سانتی‌گراد، داغ‌ترین چشمه کلرایدی جهان است که دارای سه دهنه است.
چشمه آبگرم قینرجه در جنوب مشگین شهر و در ارتفاع 1240 متری دامنه شمالی سبلان در مجاورت چهار چشمه معدنی دیگر قرار دارد. این چشمه با دمای 86 درجه سانتی‌گراد، داغ‌ترین چشمه کلرایدی جهان است که دارای سه دهنه است.
باتوجه به خواص درمانی عناصر موجود در آن بخصوص‌گوگرد بالا، برای درمان لنفاتیسم، راشیتیسم و روماتیسم‌های مزمن سودمند است. دمای بالای این چشمه تسکین‌دهنده درد و ضد تورم است. در کنار چشمه آبشاری است که بر زیبایی و جاذبه گردشگری چشمه قینرجه افزوده است.
کهنسال‌ترین درخت سرو جهان
یکی از پیرترین جانداران جهان، سرو ابرکوه با عمری حدود 4000 تا 4500 سال است. گرداگرد تنه این درخت روی زمین، 11.5 متر و بلندای آن 25 تا 28 متر برآورده شده است. در برخی اساطیر، کاشت این درخت زیبا به زرتشت نسبت داده شده است.
یکی از پیرترین جانداران جهان، سرو ابرکوه با عمری حدود 4000 تا 4500 سال است. گرداگرد تنه این درخت روی زمین، 11.5 متر و بلندای آن 25 تا 28 متر برآورده شده است. در برخی اساطیر، کاشت این درخت زیبا به زرتشت نسبت داده شده است.
باستانی‌ترین پل قابل استفاده جهان
این پل که در مرکز شهر دزفول قرار دارد، شرق و غرب این شهر را به هم پیوند داده و از دیرباز محل تردد میان شهرهای شوشتر، اندیمشک و دزفول بوده است. تاریخ پل دزفول به سال 260 میلادی، زمانی که شاپور اول ساسانی با استفاده از 70 هزار اسیر رومی اقدام به ساخت این پل مستحکم کرد، برمی‌گردد. این پل دارای 14 دهنه است و آب رودخانه دز از آن گذر دارد. این پل در دوران عضدالدوله دیلمی، صفویه و پهلوی مرمت و بازسازی شد؛ اما پایه‌هایش همچنان بدون تغییر، یادگاری از عصر ساسانی است.
این پل که در مرکز شهر دزفول قرار دارد، شرق و غرب این شهر را به هم پیوند داده و از دیرباز محل تردد میان شهرهای شوشتر، اندیمشک و دزفول بوده است. تاریخ پل دزفول به سال 260 میلادی، زمانی که شاپور اول ساسانی با استفاده از 70 هزار اسیر رومی اقدام به ساخت این پل مستحکم کرد، برمی‌گردد. این پل دارای 14 دهنه است و آب رودخانه دز از آن گذر دارد. این پل در دوران عضدالدوله دیلمی، صفویه و پهلوی مرمت و بازسازی شد؛ اما پایه‌هایش همچنان بدون تغییر، یادگاری از عصر ساسانی است.
قدیمی‌ترین‌بنای‌خشتی‌جهان
کهن‌دژ زیبای نارین قلعه در میبد که مردم محلی نارنج قلعه می‌نامندش، شاخص‌ترین اثر بازمانده از شهرسازی قدیم محسوب می‌شود. نارین قلعه دارای ارزش تاریخی، جغرافیایی، معماری و شهرسازی، سیاسی، نظامی، مذهبی و اسطوره‌ای است. این بنا بر فراز تپه‌ای ساخته‌شده تا بر تمام منطقه اشراف داشته باشد. به این دلیل از فاصله بسیار دور قابل رویت است. زمان ساخت نارین قلعه براساس اسطوره‌هایی به دوره حضرت سلیمان برمی‌گردد.
کهن‌دژ زیبای نارین قلعه در میبد که مردم محلی نارنج قلعه می‌نامندش، شاخص‌ترین اثر بازمانده از شهرسازی قدیم محسوب می‌شود. نارین قلعه دارای ارزش تاریخی، جغرافیایی، معماری و شهرسازی، سیاسی، نظامی، مذهبی و اسطوره‌ای است. این بنا بر فراز تپه‌ای ساخته‌شده تا بر تمام منطقه اشراف داشته باشد. به این دلیل از فاصله بسیار دور قابل رویت است. زمان ساخت نارین قلعه براساس اسطوره‌هایی به دوره حضرت سلیمان برمی‌گردد.
بلندترین بادگیر جهان در یزد
بادگیر هشت سویه باغ دولت‌آباد یزد، با ارتفاع 33 متر بلندترین بادگیر جهان است.
بادگیر هشت سویه باغ دولت‌آباد یزد، با ارتفاع 33 متر بلندترین بادگیر جهان است.
کهن‌ترین گونه جانوری جهان
سه چشم (triops) گونه‌ای جانور آبزی است که به دلیل قدمت 220 میلیون ساله از آن به عنوان فسیل زنده و قدیمی‌ترین گونه جانوری زمین نام برده می‌شود. این گونه نادر در آبگیرهای فصلی استان آذربایجان غربی زیست می‌کند.
سه چشم (triops) گونه‌ای جانور آبزی است که به دلیل قدمت 220 میلیون ساله از آن به عنوان فسیل زنده و قدیمی‌ترین گونه جانوری زمین نام برده می‌شود. این گونه نادر در آبگیرهای فصلی استان آذربایجان غربی زیست می‌کند.
بلندترین طاق طبیعی جهان
دهانه غار اسپهبد خورشید (دژ افسانه‌ای) در کوه‌های کناره شرقی راه سراسری سوادکوه و تنگه دوآب، با طول 19.75 متر و عرض 14.25 متر، بلندترین طاق طبیعی جهان محسوب می‌شود که ارتفاع آن معادل 15 متر است. این طاق سال 1335 شمسی توسط غارشناسان کشف شد.
دهانه غار اسپهبد خورشید (دژ افسانه‌ای) در کوه‌های کناره شرقی راه سراسری سوادکوه و تنگه دوآب، با طول 19.75 متر و عرض 14.25 متر، بلندترین طاق طبیعی جهان محسوب می‌شود که ارتفاع آن معادل 15 متر است. این طاق سال 1335 شمسی توسط غارشناسان کشف شد.
قدیمی‌ترین سد جهان
سد کبار در 25 کیلومتری جاده قدیم قم ـ کاشان از آثار دوره ساسانی محسوب می‌شود. این سد با گذشت بیش از هزار سال و وقوع زلزله‌های متعدد همچنان پابرجاست.
سد کبار در 25 کیلومتری جاده قدیم قم ـ کاشان از آثار دوره ساسانی محسوب می‌شود. این سد با گذشت بیش از هزار سال و وقوع زلزله‌های متعدد همچنان پابرجاست.
عجیب‌ترین قنات جهان
یکی از شاهکارهای علم مهندسی قدیم، قنات دو طبقه مون اردستان است. در هر طبقه از این قنات 800 ساله، آبی مستقل جریان دارد و آب هیچ یک به دیگری نفوذ نمی‌کند. این قنات دو کیلومتر طول دارد و مقدار آبدهی آن 60 لیتر در ثانیه است.
یکی از شاهکارهای علم مهندسی قدیم، قنات دو طبقه مون اردستان است. در هر طبقه از این قنات 800 ساله، آبی مستقل جریان دارد و آب هیچ یک به دیگری نفوذ نمی‌کند. این قنات دو کیلومتر طول دارد و مقدار آبدهی آن 60 لیتر در ثانیه است.
بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده جهان
بازار تبریز با مساحتی حدود یک میلیون مترمربع ، بزرگ‌ترین سازه آجری سقف‌دار و به هم پیوسته جهان است. تبریز به دلیل قرارگیری در مسیر جاده ابریشم همواره از اماکن مهم داد و ستد محسوب می‌شده است.
بازار تبریز با مساحتی حدود یک میلیون مترمربع ، بزرگ‌ترین سازه آجری سقف‌دار و به هم پیوسته جهان است. تبریز به دلیل قرارگیری در مسیر جاده ابریشم همواره از اماکن مهم داد و ستد محسوب می‌شده است.
۱۰ روستای پلکانی ایران
هروقت
صحبت از روستاهای پلکانی با آن معماری زیبا و خاصش که می شود همه به یاد
ماسوله و ابیانه می افتیم .اما تا به حال از خود پرسیده ایم ایرانی که
چهارفصل را دارد مگر می شود فقط دو روستا با این نوع خاص ظاهری را داشته
باشد ؟بدنیست با ما همراه شوید تا این زیبایی ها را بیشتر بشناسید و بدانید
همه ایران پر از جذابیت های خاص به گونه های مختلف است.
روستاهایی که همگی در دامنه کوه ها خود را نمایان کرده اند و زیبایی های کوهستانی به آن ها رنگ و لعابی داده است که از رفتن و زندگی کردن در آنجا لذت می برید.جذابیت های این روستاها به حدی است که هر گردشگری را محو تماشای خود کرده و آنها را به سمت روستاهای پلکانی کشانده است.
روستاهایی که همگی در دامنه کوه ها خود را نمایان کرده اند و زیبایی های کوهستانی به آن ها رنگ و لعابی داده است که از رفتن و زندگی کردن در آنجا لذت می برید.جذابیت های این روستاها به حدی است که هر گردشگری را محو تماشای خود کرده و آنها را به سمت روستاهای پلکانی کشانده است.
بوژان
نیشابور یکی از شهرهای مهم و پر رونق گردشگری ایران بوده است. این بار می‌توان از جاده آسفالتی در نیشابور وارد روستایی زیبا با آب و هوایی خاص و زیبایی‌هایی منحصر‌به‌فرد شد. اینجا بوژان است. روستایی که مروارید گردشگری نیشابور به حساب می‌آید. آبشار بسیار زیبا و رودخانه‌ای که حواشی آن را باغ‌های میوه پوشانده و چشم‌اندازی رویایی را برای گردشگران رقم زده است. رشته کوه‌های بینالود با انواع گل‌های دارویی و صنعتی توانسته رونق خوبی برای گردشگری نیشابور باشد. بافت این روستا به شکل پلکانی است و از معماری سنتی و خاصی الهام گرفته که دیدنش خالی از لطف نیست. همچنین مردم این روستا بسیار شاد و مهمان‌نواز هستند و از گردشگرانی که به روستایشان می‌آیند، به بهترین شکل پذیرایی میکنند. پس یادتان نرود به مروارید این شهر نیز سری بزنید.
اشتبین
الحق که آذربایجان شرقی جایی شبیه بهشت است و مناظر حیرت‌انگیزی دارد؛ در حاشیه سواحل ارس و باز در دل کوه‌های سربه فلک کشیده یاقوتی سبز قرار گرفته است. آسمان آبی، رود و جنگل وحتی مارال‌ها همگی باعث شده‌اند تا اشتبین به روستای شگفت ایران مشهور شود. روستایی که قدمتش به زمان شاه طهماسب صفوی بر می‌گردد. تولید ابریشم در این روستا از قدیم رونق بسیاری داشته و گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب کرده است. گورستان قدیمی، کتیبه‌های مرمرین قرن‌های 9 ـ 10 هجری همگی حکایت از روستایی دارد که به دست طبیعت چین خورده است؛ چینی که روستا را به شکل طبقه‌ای تراش داده و روستای اشتبین را همچون یاقوتی در دل کوه‌ها نمایان کرده است.یادتان نرود در این میان زنان روستایی نانی می‌پزند و پیشکش مهمانانشان میکنند، حتما آن را امتحان کنید.
پالنگان
جاذبه‌های این روستا به سنگ چین بودن ساخت خانه‌هایش است و بس.
روستای پالنگان در 45 کیلومتری شهر کامیاران و ابتدای اورامان کردستان است. روستایی با قدمتی از پیش از اسلام با چشمه‌های پر آب و دره زیبای تنگیور در فاصله 800 متری آن که همگی جلوه خاصی به روستا بخشیده است. تابستان گرم و معتدل پالنگان، قلعه زیبا و تاریخی آن و چشمه‌های دائمی آب معدنی و آبشارهای پلکانی این روستا از جاذبه‌های گردشگری آن به حساب می‌آیند. بهتر است بدانید در این روستا نمی‌توانید با هیچ وسیله نقلیه موتوری تردد کنید همچنین مردم این روستا مردمانی شاد و سرزنده هستند و بیشتر اوقات فراغتشان را با بازی‌های محلی سرگرماند.
اورامان تخت کردستان
خیلی‌ها اورامان تخت را خوب می‌شناسند؛ این روستا همه ساله پذیرای تعداد زیادی از گردشگران خارجی و داخلی زیادی است. اورامان در دل رشته کوه‌های زاگرس و ابتدای حوضه آبریز یکی از بزرگ‌ترین رودخانه‌های کردستان است. روستایی با معماری ویژه و آوازه‌ای جهانی در میان جاده‌های پرپیچ و خم که نه‌تنها تخت نیست، بلکه باشیبی تند و وجود کوه‌هایی بلند، چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند. این روستا در 65 کیلومتری مریوان و 170 کیلومتری سنندج است. اورامان تخت یعنی مرکز سلطنت که در گذشته مرکز حکومت اورامی‌ها بوده است. اما آنچه که گردشگران خارجی و داخلی را به این روستای زیبا و متمدن می‌کشاند، برگزاری دو مراسمی است که در آخرین چهارشنبه منتهی به 15 بهمن و 15 اردیبهشت به نام کمسای با آیین‌های خاص و ویژه‌ای اجرا می‌شود.
در کنار این مراسم خاص، نوع لباس پوشیدن مردمان و معماری ویژه آن، روستای اورامان تخت را به مکانی زیبا تبدیل کرده که نظیر آن را هیچ گردشگری نمی‌تواند در ایران ببیند.
کنگ
روستایی با چشم‌اندازهای کوهستانی زیبا و چشمه‌های روان. روستای کنگ در دامنه کوه‌های بینالود قرار گرفته که می‌توان آن را از جاذبه‌های دیدنی و طبیعی اطراف شهر مشهد به حساب آورد. کنگ در لغت به معنای پرنده‌ای قوی پنجه یا دژی مستحکم است. این روستا در 19 کیلومتری غرب طرقبه و 29 کیلومتری مشهد است و ماسوله‌ای دیگر را از دوران قبل از اسلام به جا گذاشته است. رباط پای کوه کنگ یا رباط شاه عباسی که در انتهای دره کنگ و روی دامنه‌ای مشرف به رودخانه کنگ قرار دارد، از دو مسیر قابل دسترسی است که یکی از سمت دره و دیگری از سمت کوهستان است، اگر بخواهید این رباط را پیاده طی کنید، باید توان حدود یک ساعت و نیم پیاده‌روی را داشته باشید. این روستا نیز مانند هر روستای دیگری دارای قبرستان است؛ البته با یک تفاوت جالب که سنگ‌قبرهای باارزش این قبرستان از جنس شیست است و روی هر قبر، دو سنگ قبر قلوه‌ای شکل وجود دارد. نکته جالب‌تر درباره این قبرها این است که روی هر قبر علامت مخصوص هر متوفی حک شده است.روستای کنگ از روستاهای سرسبز و پرباغی است که بسیار مورد توجه مردمان مشهد بخصوص طرقبه قرار گرفته است. مسجد و تکیه 150 سالهای که در این روستا قرار دارد، از دیگر بناهای کهن این روستاست.اما یادتان نرود وارد روستا که می‌شوید حتما آش دستپخت اهالی این روستا را میل کنید که با نوعی سبزی کوهی و سیب زمینی پخته می‌شود.
اسفیدان یا اسپیدان
روستایی توریستی در خراسان شمالی از توابع شهرستان بجنورد با آب و هوایی خوش که یکی از روستاهای بزرگ این استان به حساب می‌آید و چیزی حدود هشت قرن قدمت دارد، زیارتگاه امامزاده «محمدباقر» و بافت کهن روستا نشانگر این قدمت تاریخی است. روستایی که نمادش درختان صندل با قطر تنه حدود 65 /2 متر است. اسفیدان روستایی با دره‌ها، آبشارها و قلعه‌های زیبا و نادری است که در کمتر جایی می‌توان مشابهش را یافت. اسپیدان، در میان دره‌ای زیبا واقع شده و پیرامون آن را کوه‌های مرتفعی فراگرفته است. این روستا از جنوب غربی به کوه آق‌قیه و از شمال غربی به کوه اسب و از جنوب غربی به تنگة دهیر مزه محدود می‌شود. اسپیدان با بافت قدیمی و پلکانی زیبا، در میان دره‌ای سرسبز واقع شده و زیبایی مسحور‌کننده‌اش را به رخ حاضران می‌کشاند. چشمه آب معدنی و آبشار هنرور در فاصله 3کیلومتری اسپیدان، طبیعت و سرزندگی فراوانی را برای این روستا و مکانی مناسب را برای گردشگران به وجود آورده است. تاش قلعه، در غرب اسفیدان دیواری صخره‌ای را نشان می‌دهد که نشان از گذشته‌ای بسیار قدیمی دارد. برج قاری مالاق و قارقه برج‌های سنگی قدیمی در اطراف روستا بوده که هنوز قسمتی از پایه‌های آن باقی مانده است.
هجیج
روستایی که در دل دامنه‌های کوه با گیاهان خودرو، گل‌های رنگارنگ و درختان سر به فلک کشیده‌اش هر گردشگری را به سمت خود می‌کشاند. هجیج در استان کرمانشاه است و در دره‌ای زیبا قرار گرفته است. این روستا از جمله پرجاذبه‌ترین نقاط استان و از مناطق دیدنی اورامانات است و در 25 کیلومتری شهرستان پاوه قرار دارد. روستایی پلکانی، پرپیچ وخم با خیابان های نیم‌دایره‌ای و ساختمان‌های رو به دره و رودخانه سیروان که این روستا را به یکی از شگفت‌انگیزترین روستاهای ایران تبدیل کرده است. خانه‌های هجیج همگی از سنگ و به صورت خشکه چین و پلکانی ساخته شده و به دلیل کمبود جا ساختار این روستا اینگونه است. چشمه بل که آب آن به رودخانه سیروان می‌ریزد، از جاذبه‌های آن است. آب این چشمه در هیچ فصلی از سال کم نمی‌شود و از بهترین آب معدنی‌های جهان به حساب می‌آید.
رویین
کوچه‌های پیچ در پیچ، بافت قدیمی خانه‌ها و شیب کوچه به کوچه نظر هر تازه واردی را در این روستا به خود جلب می‌کند. روستای پلکانی رویین در 24 کیلومتری شمال اسفراین و 52 کیلومتری جنوب شرقی بجنورد در یکی از دره‌های دامنه جنوبی کوه آلاداغ که به روستای شکوفه‌های سیب شهرت دارد، در میان کوه‌های سر به فلک کشیده آلاداغ، زیبایی مسحورکننده این روستا در کنار خانه‌های پلکانی، باغ‌های انبوه میوه و دره‌های آن ، زیبایی رویین را دوچندان کرده است. در ارتفاع قرار گرفتن این روستا و همچنین عبور رودخانه‌ای که از آن می‌گذرد و دلیل سرسبزی آن می‌شود، سبب شده روستای زیبای اسفراین به رویین نام بگیرد. رویین با قدمتی500 ساله، بارگاه امامزاده اسحاق و تپه‌های باستانی توانسته جزو برترین روستاهای پلکانی ایران و پرگردشگرترین آنها قرار گیرد.
سرآقاسیدکوهرنگ
پس از عبور از مسیر پرپیچ و خم و کوهستانی چهارمحال و بختیاری، روستای زیبای سرآقاسید کوهرنگ سر از کوه‌ها برکشیده و خودنمایی می‌کند. سرآقاسید در فاصله 140 کیلومتری شهرکرد باخانه‌هایی تمام خشت و معماری پلکانی قرار دارد که به ماسوله زاگرس معروف شده است. در معماری خانه‌های این روستا (مثل تمام روستاهای پلکانی ایران) پشت‌بام حیاط پایینی حیاط منزل بالایی است. این روستا علاوه بر معماری زیبا دارای چشمه‌سارها، باغ‌های میوه و طبیعت سرشار از زیبایی منحصر به فرد در استان است. وجه تسمیه این روستا با امامزاده‌ای به همین نام است که پیرامونش را چند درخت گردوی کهنسال و چشمه‌هایی زیبا فراگرفته است. گویی در این روستا زمان متوقف‌شده است و روستاییان همان ساختار و شکل سنتی خود را حفظ کرده‌اند. روستایی که گویش، فرهنگ، آداب و رسوم‌شان دست نخورده باقی مانده است. از مدرنیته و زندگی شهری در این روستا خبری نیست. فصل‌های بهار و تابستان بهترین زمان برای رفتن و پیدا کردن خلوتی برای آرامش در این روستاست تا بتوان چند روزی از زندگی شهری رهاشد و به گذشته‌های شیرین دور برگشت.
زنوزق
اگر به دنبال فرار از گرما و دیدن تابلویی زیبا از نقاشی طبیعت و انسان هستید، چمدان خود رابسته و به سمت آذربایجان شرقی حرکت کنید. روستایی در دل کوه‌های سرسبز و طبیعتی زیبا با خانه‌هایی پلکانی که نشان از صفا و صمیمیت مردمان آن دارد. در این فصل با سفر به این روستا به عظمت خالق هستی پی می‌برید. زنوزق نام روستایی با این همه زیبایی است که علاوه بر زیبایی مسحور‌کننـده و مردمان مهمان‌نوازش عنوان بزرگ‌ترین روستای پلکانی ایران را به خود اختصاص داده است. این روستا نیز بیش از 800 سال قدمت دارد. گورستان قدیمی با سنگ‌نوشته‌های مربوط به قرن نهم هجری قمری، قلعه زنوزق و مسجد زنوزق، آبشار دامجی قیه و سد قلعه از جاذبه‌های تاریخی این روستا به شمار می‌آیند.
علاوه بر تمامی این جاذبه‌ها می‌توانید به خوشمزه‌ترین قسمت این روستا بروید، پشت‌بام خانه‌های این روستا این روزها پر‌شده از برگه‌های آلو قیسی که رو به‌آفتاب خشک میکنند و راهی برای امرار معاش اهالی روستاست.
پرچم های ایران از ابتدا تا کنون
برخی از درفش ها از روی گفته ها و
منابع تاریخی بازسازی شده اند و مطمئنا درفش ها به همین شکلی که در عکس ها تصویر
شده اند ، وجود نداشتند (برای مثال درفش اشکانیان)
دوره اساطیری
هخامنشیان
کوروش بزرگ
دیگر درفش های هخامنشی
اشکانیان
ساسانیان (همان درفش کاویانی دوره اساطیری)
سیاه جامگان(پیروان ابومسلم خراسانی)
سرخ جامگان (پیروان بابک خرم دین)
غزنویان
سلجوقیان
تیموریان
دوران صفویه
پرچم شاه اسماعیل
پرچم شاه طهماسب
افشاریان
نادر شاه افشار
زندیه
قاجار
پرچم دوره محمد شاه
پرچم دوره ناصرالدین شاه
دوران پهلوی
جمهوری اسلامی
واحد تومان از کجا آمده ؟
واحد پول کشور ایران بر مبنای "دینار" بنا شده. دینار، واحد قدیمی پول روم و بعد امپراتوری روم شرقی بود و "دیناریوس" خوانده می شد . یک دیناریوس روم شرقی برابر با یک سکه نقره بود که وزنش در مواقع مختلف فرق می کرد. این واحد پول بعد از فتح اراضی روم شرقی به دست مسلمانان، از طرف آن ها به عنوان نام واحد پول انتخاب شد و تبدیل شد به دیناری که امروزه هم در کشورهای عربی از آن استفاده می شود.به همین ترتیب، سلطنت ها و حکومتهای ایرانی هم از دینار استفاده می کردند. اما به تدریج، در نتیجه تورم و بی ارزش شدن پول، احتیاج به واحدهای پولی بزرگتر پیش آمد.این واحدها همه بر مبنای دینار بنا شده بودند. اولین واحد پولی، سکه صد دینار "صنار" بود که توسط سلطان محمود غزنوی ضرب شد و به اسم "محمودی" نامیده می شد. در همان زمان، شاهان سامانی ماورالنهر، سکه های نقره پنجاه دیناری ضرب کردند که "شاهی" نامیده می شد. در حقیقت، یک شاهی، نصف یک محمودی یا به عبارت دیگر، یک محمودی، دو شاهی بود. تا زمانی که سکه های نقره ؛ مورد استفاده، شاهی و محمودی بودند.
واحدهای دیگری مثل "قران" (هزار دینار) و "تومان" (10000) دینار، فقط واحد محاسبه بودند و عملاً هیچ سکه ای به نام قران یا تومان ضرب نمی شد (کلمه تومان از لفظ مغولی تومان به معنی ده هزار است.) نمونه اش را در منصب «تومان باشی» می شود دید : فرمانده ده هزار نفر. در دوره صفوی، شاه عباس شروع به ضرب یک سکه کرد به ارزش 200 دینار یا دو محمودی. این سکه به "عباسی" معروف شد و بسیار مورد استفاده قرار گرفت.در همین زمان، به علت رابطه پرتغال با ایران، سکه های پرتغالی در ایران رایج شد.این سکه ها "رئال" نام داشتند ( که هنوز هم واحد پول بعضی از مستعمرات سابق پرتغال، مثل برزیل است).این واحد پول، بر مبنای وزنش، مطابق 1175 دینار گرفته شد و در ایران به این اندازه خریده می شد. سکه رئال پرتغال در ایران به عنوان ریال رواج
پیدا کرد به این ترتیب دولت ایران دست به ضرب سکه های ریال زد که برای مبالغ بالا به کار می رفت. در اواخر قرن هجدهم میلادی، نادرشاه افشار هم یک نوع سکه به ارزش 500 دینار ضرب کرد که به اسم خودش "نادری" خوانده می شد. اما خیلی زود در فرهنگ عام به جای لفظ نادری، استفاده از لفظ "ده شاهی" ( شاهی= پنجاه دینار: 500 دینار= ده شاهی) رواج پیدا کرد. در طول سلطنت قاجار، سکه های مورد استفاده در ایران، شاهی، صنار، عباسی، و ده شاهی بودند، و در اواخر دوره قاجار، سکه های هزار دیناری و دوهزار دیناری هم ضرب شدند.( یک قرانی و دوزاری )
در ابتدای سلطنت پهلوی برای یکدست شدن واحد پول ایران، سکه های ریال بجای1175 دینار به مبلغ 1000 دینار ( مطابق قران) کاهش داده شدند و واحد پول "ریال" نام گرفت. در همان دوران پهلوی هم بعد از تورمهای اقتصادی مختلف و رواج پول کاغذی، اسکناسهای پنج ریالی و ده ریالی (یک تومانی) چاپ شدند.
تومان به عنوان واژه‌ای که امروز کاربردی بیشتر از ریال، واحد پول رسمی دارد، از واژه ترکی به معنای ده‌هزار وارد زبان فارسی شده است. تومان تا پیش از 1310 واحد پولی معادل با 10000 دینار بوده است. پیش از آن ، حدفاصل سالهای 1798 تا 1825 میلادی تومان واحدی معادل 8 ریال بوده است، که هر ریال خود معادل 1250 دینار می‌بوده. در این دوران یک قران واحدی برابر 1000 دینار یا یک دهم تومان بود. اما پس از سال 1932 میلادی، 1310 هجری شمسی هر تومان با 10 ریال معادل شد و از آن پس "تومان" ، عملا واحد پول غیر رسمی در زندگی روزمره ایرانیان شد.