مطالبی در مورد زبانهای گوناگون جهان

منبع: زبان های مردم جهان - نویسنده میشل مالرب - نرجمه عفت ملانظر - شرکت انتشارات علمی فرهنگی  - چاپ نخست 1382

خلاصه نویسی و انتخاب از گارگین فتائی

کلیات

امروزه مردم دنیا به 3000 زبان سخن می گویند .

ربان خالص و یک دست وجود ندارد .

زبان گفتاری به علت عدم ثبات ، بیش از زبان نوشتاری در دگرگونی بوده است .

هر چه قدر محیط ،  بسته و مبادلات اجتماعی کمتر باشد گویش ها بیشتر می شوند.

زبانی که بر طبق زمان  متحول نشود و با زمان ، خود را تطبیق ندهد از بین خواهد رفت .              .

فقط حدود صد زبان نوشتاری وچود دارد .

میزان واژگان در مورد یک شئی بستگی به میزان استفادهء یک ملت از آن شئی دارد

ظهور زبان ها مربوط به صد هزار سال پیش است .

تاریخ با ابداع خط آغاز می شود .

تصور خالص بودن یک زبان ، بی اساس است .

در دنیا از 25 دستگاه خط استفاده شده است.

بسیاری از زبانها دارای مذکر و مونث بوده و بسیاری دیگر فاقد مذکر و مونث در دستور زبان هستند  و عده ای از زبانها هم علاوه بر مذکر و مونث ، دارای خنثی نیز هستند ( مثل زبانهای آلمانی و روسی )

تقسیم بندی زبانها بر اساس قاره های مختلف

آمریکای شمالی                 52 زبان

آمریکای لاتین                   25 زبان

اروپا                                60 زبان

آسیا                                 800 زبان

آفریقا                               1200 زبان

در دنیا حدود 60 زبان رسمی وجود دارد .

گروههای زبانی

1: زبان های هند و اروپایی

2: زبان های آسیایی

3: اویغوری – اورالی – آلتایی

4: مالزیایی – پلی نزیایی

5: دراویدی

6: زبان های بانتو

7: زبان های سامی و حامی

معروف ترین زبانهای بین المللی

1: انگلیسی

رایج در قارهء آمریکای شمالی ، قارهء اقیانوسیه ، شبه قارهء هند ، آفریقای جنوبی

2: فرانسه

رایج در قازهء آقریقا ، آمریکای مرکزی ، تعدادی از جزایر اقیانوسیه

3: اسپانیایی

رایج در قارهء  آمریکای لاتین

4: آلمانی

رایج در اروپای غربی

5: عربی

رایج در خاور میانه و شمال آفریقا

6: روسی

رایج در اروپای شرقی

7: چینی

رایج در شرق آسیا

زبان لاتین

این زبان  فاقد حرف تعریف است 

تعداد واژه های معروف زبان لاتین 5000 تا است .

امروزه تنها  در کشور کوچک واتیکان به زبان لاتین تکلم می شود ولی ریشه بسیاری از زبانهای اروپایی به این زبان بر می گردد .

زبان روسی

زبان روسی هم به خاطر داشتن نظام پیچیدهء تصریف ، فاقد حرف تعریف است.

 زبان روسی وسیع ترین زبان اسلاوی است . این زبان دارای دستور زبان دشوار بوده و خط سیریلی هم یک خط دشوار است . این زبان ، انعطاف زیادی در ساخت مشتقات مختلف از ریشهء واحد دارد و زبانی فوق العاده غنی است ولی زبانهای گوناگون در آن اثر گذاشته اند .

زبان هندی

یاد گیری زبان هندی موجب راه یابی به زبان سانسکریت که ریشهء زبانهای هند و اروپایی است می گردد . در این زبان پیشوند وجود ندارد و از پسوند استفاده می شود . بیشترین تعداد دستگاههای خطی در هند قرار دارد که شامل 7 دستگاه است و هند دارای 13 زبان رسمی و 25 زبان قبیله ای است . همهء این خطها از سمت چپ به راست است.

دستگاه شمارش زبان هندی را تا صد باید آموخت زیرا هر عددی دارای اسم خاصی ااست .

زبان عربی

زبان عربی از نظر واکه ای فغیر است معذلک زبان عربی این خاصیت را دارد که از طریق ساختن ابواب  مختلف از کلمات سه حرفی ، واژه های تازه بسازد به همین دلیل نیاز اندکی به سایر واژه ها دارد با وجود این زبانهای فارسی ، قبطی ، سریانی ، حبشی و عبری   در آن اثر کرده اند . دستور زبان عربی که به قواعد معروف بوده و منقسم بر صرف و نحو است بسیار سخت است . معذلک می توان آن را یکی از کامل ترین نظام دستور زبانی در جهان دانست .ربان عربی در قواعدش علاوه بر مفرد و جمع ، دارای تثنیه نیز می باشد .

زبان عربی از لحاظ دستگاه شمارشی بسیار پیچیده است .

تطابق صفت با اسم در زبانهای سامی اهمیت فراوان دارد .

زبان فرانسه

زبان فرانسه را می توان زبان حقوقی و سیاسی جهان به حساب آورد زیرا با انقلاب کبیر فرانسه بسیاری از مفاهیم حقوقی و سیاسی همچون مجلس ، تفکیک قوا  ، احزاب و غیره وارد ادبیات جهانی شدند .

زبان فرانسه پس از انگلیسی دومین زبان بین المللی دنیاست

زبان فرانسه 32000 واژه دارد که بیست هزار واژهء آن ریشهء علمی و خارجی دارند . 3800 لغت گلی و 400 لغت ژرمنی دارد

زبان عبری

این زبان دارای نظام پیچیدهء کلمات بوده و 22 حرف دارد که از سمت راست به چپ نوشته می شود و حروفش به هم نمی چسبد ا. ین زبان دارای دو سیستم الفبایی است یکی عبری مربعی شکل برای حروف چاپی و دیگری  برای خط دست نویس. . می توان گفت زبان عبری قدیمی ترین زبان دنیاست و زبان اصلی عهد عتیق از کتاب مقدس است  . تعداد واژه های تورات 6000 عدد است .

این زبان نسبت به زبان عربی شیوه های اشتقاقی ، غنا و نظم کمتری دارد  .جمع مکسر ندارد و علامت جمع مذکر ایم im  و جمع مونث اوت outh است

زبان یونانی

الفبای یونانی 24 حرف دارد 17 همخوان و 7 واکه .

کسانی که آشنایی اندکی با ریاضیات دارند حروف یونانی بویژه حرف های آلفا ، بتا ، گاما ، دلتا ، ابسیلون ، لاندا ، امیکرون ، سیگما و امگا را می شناسند  . امروزه زبان یونانی از پیچیدگی باستانی به سمت ساده گرایی رفته است.

 زبان یونانی نقطهء آغاز تاریخ باستانی اروپا است.  بسیاری از مفاهیم گوناگون علمی و فلسفی و اجتماعی و سیاسی و غیره در یونان شکل گرفته اند . خاصیت زبان یونانی طوری است که یک کلمه فشرده می تواند مفهوم عمده ای را برساند  و عهد جدید نیز به زبان یونانی است .

بخش عمده ای از واژه های پزشکی و علمی بر اساس ریشه های زبان یونانی پدید آمده است  و گاه واژه های یونانی و لاتین در هم می آمیزند

زبان انگلیسی

زبان انگلیسی اولین زبان بین المللی دنیاست

دستگاه واکه ای زبان انگلیسی ، یکی از غنی ترین واکه ها شناخته می شود .

زبان انگلیسی که بسیار غنی است حدود 200000 واژه دارد .

 بیش از دو سوم واژه های آن ریشهء لاتین دارند  .

 زبان رسمی 40 کشور دنیا انگلیسی است و بیش از 67٪ نشریات علمی به زبان انگلیسی نوشته می شوند ا.

ین زبان ، قابلیت فراوانی در هضم لغات خارجی دارد و پر از الفاظ و کلمات دو جزئی است  .

از لحاظ خلق واژه ، زبان انگلیسی انعطاف بسیار دارد .

زبان چینی

زبان چینی  حدود 3000 علامت دارد

مهمترین زبانهایی که در چین به آنها تکلم می کنند

1:مااندارین

2: کانتونی

3: شانگهای

4: فوکین

5: هاکانی

6: هوتان

7: گان

8: هویی

دستور زبان چینی بسیار ساده است .

کلمات چینی مرکب از علامات است  .این امر از یک سو موجب سادگی در اشتقاق و ریشه یبابی کلمات می شود و از سوی دیگر نوعی طرز فکر فلسفی در مورد کلمات راا تداعی می کند .

هیچ گونه ارتباطی بین علائم و تلفظ آنها در زبان چینی وجود ندارد . این علائم همگی تک هجایی می باشند . کلیهء علامات گویای فلسفهء چینی مورد نظر است

زبان اسپانیایی

این زبان ، دارای 4000 واژه با ریشهء عربی است .

زبان اسپانیایی از زبانهای بین المللی دنیاست و ملتهای آمریکای لاتین به این زبان تکلم می کنند .

زبان ترکی

زبان ترکی از زبانهای پیوندی است یعنی برخلاف زبانهای تصریفی ، در آنها پسوند هیچ گونه تغییری در بن کلمه ایجاد نمی کند .

این زبان ،  دارای تعداد فراوانی لغات عربی و فارسی است .

زبان ترکی در جهان ، گویشوران  زیادی دارد به همین دلیل خود منقسم بر چندین شاخه اسات

1: زبانهای ترکی که غنی ترین شکل آن ، زبان مورد استفاده در کشور ترکیه است

2: آذربایجانی

3: ترکمنی در ترکمنستان و ترکمن صحرا

4: کاراکالپاک در جنوب دریاچهء اورال

5: قرقیزی

6: ازبکی

7: قزاقی

8: اویغوری در سینکیانگ و شمال چین

9: چوواشی

10: تاتاری در جممهوری تاتارستان روسیه

11: باشغیری در جمهوری باشغیرستان روسیه

12: باکوتی در شرق  سیبری در منطقهء رودلفا

در زبانهای ترکی به جای حروف ااضافه از پیشوندها و پسوندها استفاده می شود .

دستور زبان آن بسیار باقاعده بوده و در آن استثنایی وجود ندارد .

تثنیه و مذکر و مونث ندارد  .صفت قبل از اسم و مضاف علیه قبل از مضاف است.

زبان ترکی دارای تعداد فراوانی لغات عربی ، خارجی و فارسی است

تعداد زیادی لغت ترکی در زبان فرانسه وجود دارد.

زبان فنلاندی

این زبان از دسته زبانهای اورالی است . خود فنلاندیها کشور خود را سوئوی گویند  این زبان بیش از ده حالت دارد و فاقد حرف تعریف است و در آن شناسایی کلمات وام گرفته شده بسیار دشوار است .

زبان مجاری

زبانهای فنلاندی و مجاری و زبانهای اروپایی هستند که در زمرهء گروه زابنهای هند و اروپایی قرار نمی گیرند این زبان فاقد جنس است .

زبان ایتالیایی

اهمیت و شهرت جهانی ایتالیا و زبان آن بیشتر در زمینهء هنری است .

زبان ایتالیایی دستور زبان لاتین را در خود حفظ کرده است .

 این زبان از لحاظ املا و تلفظ نسبت به سایر زبانهای اروپایی آسان تر است و الفبای آن تنها 21 حرف دارد  .

تعدادی از واژه های ایتالیایی ( در هنر و فرهنگ ) از طریق رنسانس به فرانسه راه یافته است .

زبان رومانیایی

زبان رومانیایی زبان رم قدیم است و زبان آن قدیمی تر از سایر زبانهای اروپایی است .

زبان آلمانی

دستور زبان آلمانی مشکل است و ریشه بسیار از لغات آن لاتین است اما آوا و تلفظ آنها به حدی تغییر یافته که تنها محققین می توانند ریشهء لاتین آنها را بشناسند .

زبان چندین کشور اروپایی ، آلمانی است .

زبان ارمنی

الفبای زبان ارمنی دارای 38 حرف بوده و ابداعی در قرن پنجم میلادی است . الفبای ارمنی یکی از کامل ترین الفباهای جهان است و در آن حروفی وجود دارد که معادل آن در سایر الفباها یافت نمی شود .

زبان ارمنی در سراسر جهان دارای ده میلیون گویشور است

زبان ارمنی با زبان فارسی ، نزدیکی زیاد داشته و این زبان دارای تعداد زیادی لغات فارسی است که این امر به خاطر مراودات گسترده ایرانیان با ارمنیان در طول تاریخ بوده است .

زبان شناسان ، این زبان را شاخهء مستقلی از گروه زبانهای هند و اروپایی می دانند  .

زبان ارمنی تا حد زیادی اصالت قدیمی خود را حفظ کرده است زیرا ارامنه کمتر با ملل دیگر در هم آمیخته اند .

 در میان ملتهای قفقازی ، ارامنه و گرجیها از لحاظ فرهنگی  بسیار به هم شبیه هستند .

زبان بدیش

در واقع زبان یهودیان آلمان است که اسلاوی بوده و با حروف عبری نوشته می شود. این زبان در قرون چهاردهم و پانزدهم در اروپا رواج یافته و زبان یهودیان اشکنازی شد .

زبانهای اسلاوی

واژهء اسلاوی در زبان های اسلاوی که کلمهء اسلاو به معنای برده گرفته شده ( همان که در انگلیسی اسلیو slave شده است ) زیرا تعدادی از آنها که از اهالی اروپای شرقی بودند هنگام تسلط رومیها به اسارت آنها درآمدند .

الفبای سیریلی در قرن نهم توسط دو مبلغ کلیسایی به نامهای سیریل و متودیوس بوجود آمد و در ابتدا موسوم به اسلاونیک بود امروزه کلیسای ارتودکس از زبان اسلاونیک الهام می گیرد .

زبان فارسی

این زبان به سادگی قادر به ساختن کلمات مرکب گوناگون است .

 این زبان ، ساخت های مختلفی برای بیان میزان احترام به گوینده دارد و نیز نفوذ سایر زبانها بر آن موجب غنای لغوی آن شده است .

زبان آرامی

زبان آرامی زبان مسیح بوده و انجیل متی به این زبان نوشته شده است .

هم اکنون تنها چند هزار گویشور در یکی از روستاهای شمال دمشق دارد  .

خصوصیات مشترک زبان های سامی

1: ریشهء سه حرفی کلمات

2: بسیاری از حروف در گلو تلفظ می شوند

3: صرف افعالشان دارای مونث و مذکر است

4: محل فعل در اول جمله است

5: دارای منابع مهمی از واژه های مشترک می باشند

زبان مغولی

اولین اسناد نوشتاری مربوط به اوج شکوفایی مغولها مربوط به زمان  چنگیزخان بوده که به قبیله ای در بالای رودخانهء آمور گفته شده است .

حدود 25قوم در مغولستان زندگی می کنند . بوریات هم یکی از جمهوریهای خودمختار روسیه است که در آن به زبان مغولی تکلم می کنند . این زبان از خویشاوندان زبان ترکی ادست . خط سنتی مغولی در قرن سیزدهم میلادی با خط اویغوری تطابق یافته است و خط آن به صورت ستونی و از چپ به راست است در مغولستان از سال 1941 خط سیریلی جایگزین آن شده است .

زبان ژاپنی

زبان ژاپنی اعتباری همسطح اعتبار صنعتی و اقتصادی این کشور در جهان حاصل نکرده که علت آن دو عامل است یکی پیچیدگی خط و دیگری نوع فرهنگ متفاوت آن با جهان  .

در حدود قرن نهم میلادی خط ژاپنی که ملهم از خط چینی بوده با ایجد تغییرات عمده ای به وجود آمد . این خط پیچیده ترین خط دنیاست و به صورت ستونهای عمودی از سمت راست است .

 برای یک اروپایی چیزی گیج کننده تر از دستئور زبان ژاپنی وجود ندارد  . در این زبان ، گروه فعلی پیچیده ترین بخش جمله است .

اثر و نفوذ زبان ژاپنی در جهان بیشتر مربوط به هنرهای رزمی است .

با این وجود زبان شناسان دریافته اند که زبان ژاپنی خود تلفیقی از دو زبان کره ای و مالایایی ( اندونزیایی ) است ولی وام واژه های زبان کره ای تفاوت عمده ای با زبان ژاپنی دارد .

زبانهای بومی آمریکا

در قرن شانزده 900 زبان بومی در آمریکا وجود داشت  . امروزه تنها 50 زبان از  آنها باقی مانده که  گویشوران آنها اندک و در حال انقراض هستند .

این زبانها از زبانهای پیوندی بوده و دارای پسوندهای بسیار و بسیار دشوار هستند .

معروف ترین زبانهای بومیان آمریکا عبارتند از

1: اسکیمویی

این زبان به علت انزوای جغرافیایی قادر به ادامهء حیات خواهد بود زیرا احتمال آمیختگی آن با زبانهای دیگر وجود ندارد .

اسکیمو به معنای خورندهء گوشت خام است .

این زبان از لحاظ واژه های مربوط به طبیعت بسیار گسترده و از لحاظ واژه های تجریدی ضعیف است .این زبان فاقد فعل است و به جای آن از مصدر استفاده می شود .

2: مایایی: در مکزیک و گواتمالا

مایاها دارای معماری طلایی در قرن سوم تا نهم میلادی بوده و در علم ستاره شناسی مهارت زیادی داشته اند.

3: کیچوایی

در پرو حدود ده میلیون گویشور دارد و قویترین زبان بومی آمریکاست . این زبان از سال 1975 در کنار زبان اسپانیایی ، از زبانهای رسمی کشور پرو بوده است .

4: آیمارا : در بولیوی و پرو

5: گوارانی : در پاراگوئه

6: ماچویی : در شیلی

7: آزتکها

زبان بومیان ایالت یوتای آمریکا و بومیان مکزیک است و دارای دستگاه خط بسیار پیچیده ای بوده آزتک به معنای سرزمین درناهاست . آزتکها آغاز حیات خود را 31113 قبل از میلاد می دانند.  خط آنها هیروگلیفی از هشتصد علامت بوده است . آنها فاقد واحد اندازه گیری بوده و با چرخ و آهن آشنایی نداشتند .

زبان برمه ای

خط آن مشتق از خط پالی و ابداعی در قرن یازدهم میلادی است . این خط ، بسیار دشوار بوده و متشکل ار کمانهای دایره ای شکل است که البته علت آن این بوده که بر روی برگهای درخت نوشته می شده است .  تعداد پسوندهای زبان برمه ای بسیار زیاد است .

زبان ویت نامی

یک زبان بسیار ترکیبی است که با حروف لاتین البته با علامتا حاکی از زیر و زبرهایی نوشته می شود . این حروف دست آورد حکومت فرانوسیها در قرن 18 در ویت نام است .

زبان تایلندی

ویژگی جالب این زبان این است که با بلند یا آهسته تلفظ کردن کلمات ، معنای آنها عوض می شود .

زبان اندونزیایی

این زبان ، خود متشکل از چندین زبان مثل جاوه ای ، مالایایی و غیره است که به خط لاتین نوشته می شود . تعدادی از لغت پرتغالی و هلندی هنگام استیلای اروپائیان بر اندونزی وارد زبان این کشور شده است .

اندونزی  بزرگ ترین کشور مسلمان جهان است  بنابراین در زبان اندوزیایی لغات عربی نیز وجود دارد  .

فرهنگ لغات اندونزیایی معمولاً حاوی بیست هزار واژه است که در این میان پنج درصد واژه ها اروپایی پنج درصد عربی و دو درصد سانسکریت است .

کلمات اغلب چند هجایی بوده و دستور آن ساده است .

زبان فیلیپینی

معروف به تاگالوگ است و بر اثر نفوذ اسپنیایی ها و آمریکاییها دارای تعداد نسبت قابل توجهی لغات اسپانیایی و انگلیسی است . فیلیپین تنها کشور مسیحی در آسیا است .

خط آن لاتین بوده و ویژگی زبان آن پیچیدگی فوق العادهء پیشوندها و پسوندها است .

زبان خمری

نوشته هایی از زبان خمری مربوط به قرن هفتم میلادی باقی مانده و درخشش حکومت آنها در قرن دوازدهم میلادی بوده است . زبان خمری دارای دستوری ساده و فاقد ساختمان پیچیدهء زبانی است . در این زبان ، بسیاری از واژه ها از طریق کنار هم قرار دادن واژه های دیگر ساخته می شود .

زبانهای بومی استرالیا

حدود پانصد زبنا بومی در استرالیا وجود دارد . در این کشور سعی زیادی از سوی محققین برای شناسایی و حفظ این زبانها به عمل می آید.

زبانهای قارهء آفریقا

1: زبانهای بانتو

این گروه زبانی حدود ششصد زبان از 1200 زبان مورد تکلم قارهء آفریقا را در بر گرفته و در بیست کشور به آن تکلم می شود .

اولین فرهنگ لغت و اولین دستور زبان آفریقایی توسط اروپائیان در قرن هفدهم  به یکی از زبانهای زیر گروه این زبان یعنی لینگالی که مورد تکلم در زئیر ، آنگولا و کنگو است تهیه شد .

2: زبانهای شاخ آفریقا

شمال زبانهای کوشی ، حامی و سامی

الف : سومالیالیی

شامل کوشی با خط لاتین در سومالی ، گالایی در اتیوپی و عقار در جیبوتی است .این گروه زبانی کلاً با زبانهای سامی بستگی دارند .

ب: امهری

زبان رسمی اتیوپی است و خط آن خویشاوند خطهای قدیمی عربستان جنوبی است . این زبان دارای صدها کلمهء همسان با زبان عربی است و زبان یونانی هم به علت نزدیکی کلیسای حبشی با کلیسای قبطی واژه های زیادی در این زبان بر جای گذاشته است .

3: زبانهای غرب آتلانتیک

مورد تکلم در سنگال ، موریتانی و بخش قابل توجهی از جمعیت گینه د ر غرب آفریقا. زبان آنها  گفتاری و غیرنوشتاری است ولی پیچیدگیهای فوق العاده ای دارد

4: زبانهای ولوف

از معدود زبانهای دارای پیشرفت فرهنگی در آفریقا است و هشتاد درصد ساکنان سنگال به آن تکلم می کنند . خط آن عربی است ولی خود زبان دارای دشواریهای فراوان است .

5: زبانهای ولتایی

مورد تکلم در بورکینافاسو و ساحل عاج

6: زبانهای خلیج گینه

این گروه زبانی ، خود شامل صد زبان می شود و ویژگی آن تک هجایی بودن است .

7: زبانهای بین نیجریه و کنیا

تعداد گویشوران آن کم و دستور زبان ساده دارد . این زبان مورد تکلم در مرکز آفریقا است .

8: هوسایی

این زبان  بیشترین تعداد گویشوران در آفریقا را دارد .

این گروه زبانی بسیار خالص و اصیل بوده و دستور زبانی ساده دارد. این زبان مورد تکلم در شمال نیجریه و نیجر است

9: زبانهای منده

عمدتاً مورد تکلم در سنگال هستند و زبانهای نسبتاً ساده ای می باشند .